მაჭის ციხე, რომელსაც ასევე "თოღას" უწოდებენ, წარმოადგენს შუა საუკუნეების ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ციხე-დარბაზს კახეთის რეგიონში. კომპლექსი მდებარეობს ლაგოდეხის დაცული ტერიტორიის ფარგლებში, მდინარე მაწიმისწყლისა და ბნელი ხევის შესართავთან. ისტორიულად ეს ადგილი კახეთის მეფეთა საზაფხულო რეზიდენციას წარმოადგენდა, რაც მის განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე მეტყველებს.
მდებარეობა
მაჭის ციხემდე მისასვლელად მოგზაურობა იწყება ლაგოდეხის დაცული ტერიტორიების ადმინისტრაციული ცენტრიდან, საიდანაც სატრანსპორტო საშუალებით გადავდივართ სოფელ მაწიმში. საინფორმაციო ცენტრიდან იწყება მარკირებული ბილიკი, რომელიც მიუყვება მდინარე ბნელი ხევის მიმართულებას. მარშრუტი გაივლის ულამაზეს ჯაგრცხილისა და წიფლის კორომებს, სადაც ხავსით დაფარული ქვები ზღაპრულ ატმოსფეროს ქმნიან.
არქიტექტურა და ისტორია
ციხე-კომპლექსში დღემდე შემორჩენილია თავდაცვითი გალავნის კედლები, კოშკ-ბურჯები, მიწისქვეშა გასასვლელები და წყალსაცავის ნაშთები. განსაკუთრებით აღსანიშნავია ცენტრალურ ნაწილში მდებარე მცირე ზომის დარბაზული ეკლესია, რომელიც სავარაუდოდ აშენებულია მეფე ალექსანდრე II-ის მმართველობის პერიოდში (1574-1605 წწ.). 2016 წელს საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულმა სააგენტომ განახორციელა ეკლესიის სრული რეაბილიტაცია, რომლის დროსაც აღდგა კარნიზები, გამაგრდა კედლები და დამონტაჟდა ახალი კარები.
პრაქტიკული ინფორმაცია მოგზაურებისთვის
მარშრუტის სირთულე საშუალოა, ხოლო მთლიანი მანძილი დაახლოებით 10 კილომეტრს შეადგენს. ტური ხელმისაწვდომია წლის ნებისმიერ დროს, თუმცა განსაკუთრებით სასიამოვნოა გაზაფხულსა და შემოდგომაზე. აუცილებელია პირადობის დამადასტურებელი საბუთის თან ქონა, რადგან მარშრუტი საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის სიახლოვეს გადის. მოგზაურებს ვურჩევთ, თან იქონიონ წყალი, მსუბუქი საკვები და კომფორტული სალაშქრო ფეხსაცმელი.
საუკეთესო დრო ვიზიტისთვის
მიუხედავად იმისა, რომ მაჭის ციხის მონახულება წლის ნებისმიერ დროსაა შესაძლებელი, ბილიკი განსაკუთრებით მიმზიდველია გვიან გაზაფხულზე და ადრეულ შემოდგომაზე, როდესაც ამინდი ზომიერია და ბუნება თავის მრავალფეროვნებას სრულად წარმოაჩენს. ზამთარში ბილიკი შეიძლება იყოს მოლიპული, ხოლო ზაფხულში - ძალიან ცხელი.
