იმერეთი მდიდარი ისტორიისა და მრავალფეროვანი ბუნების მხარეა. მისი კულტურული და ისტორიული ღირსშესანიშნაობებიდან გამორჩეული მნიშვნელობისაა გელათის მონასტერი და უძველესი ქალაქი ქუთაისი, რომელიც კოლხთა სამეფოს დედაქალაქი იყო. იმერეთის ბუნება ცნობილია შთამბეჭდავი კანიონებით, ჩანჩქერებით, მინერალური წყაროებითა და კარსტული მღვიმეებით.
თბილისიდან იმერეთში ჩასასვლელად ავტომანქანით 3-დან 5 საათამდე დაგჭირდებათ (დამოკიდებულია ქალაქის მდებარეობაზე).
ყველაზე კომფორტული გზაა მატარებელი, რომელიც ქუთაისის, ზესტაფონის, ხარაგაულისა და სვირის სადგურებზე გაივლის.
თბილისის დიდუბის ავტოსადგურის მიმდებარე ტერიტორიიდან იმერეთის სხვადასხვა ქალაქის მიმართულებით გადიან სამარშრუტო ტაქსები. მათ შორის ქუთაისის მიმართულებით ყოველ ერთ საათში.
იმერეთი დასავლეთ საქართველოს ყველაზე დიდი ისტორიულ-ეთნოგრაფიული ერთეულია. მხარის ადმინისტრაციული ცენტრია ქუთაისი. სახელი იმერეთი წარმოდგება ამ მხარის მდებარეობიდან, ლიხს იქითა მხარე, ანუ “იმერნი”.
იმერეთის მოსახლეობის უმეტესობას ადგილობრივი მკვიდრი მოსახლეობა შეადგენს, რომელთაც დამახასიათებელი დიალექტი, საერთო კულტურა, წეს-ჩვეულებები და ადათ-წესები, სამზარეულო და ისტორია აერთიანებთ.
მხარე მეტად საინტერესო და მრავალფეროვანი ტურისტული სანახაობებით გამოირჩევა. წარმოდგენილია საეკლესიო არქიტექტურის ბრწყინვალე ნიმუშები, როგორიცაა ბაგრატისა და გელათის ტაძრები. უძველესი ცივილიზაციის ნარჩენები, ბუნების უნიკალური ძეგლები, კურორტები და სხვა.
იმერულ სამზარეულოსა და ღვინოს დამსახურებული ადგილი უჭირავს ქართულ კულინარიასა და ღვინის კულტურაში. იმერული სამზარეულოს მშვენებაა ჭყინტი ყველი და ხაჭაპური. იმერეთში გავრცელებული ჯიშებია: ცოლიკოური, ციცქა, კრახუნა, ქვიშხური, ძელშავი, ალადასტური და სხვა.
არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩენილი არტეფაქტები ადასტურებს, რომ იმერეთის ტერიტორია ჯერ კიდევ ქვედა პალეოლითის ხანაში ყოფილა დასახლებული. ამ დროის ადამიანთა საცხოვრისები საკაჟიის, ჭახათისა და დევისხვრელის გამოქვაბულებში იყო მოწყობილი. უძველესი პერიოდის არქეოლოგიური ძეგლები ნაპოვნია ვანში, ქუთაისში, ვარციხეში და შორაპანში, რაც ამ ტერიტორიებზე საქალაქო დასახლებების არსებობას ადასტურებს. აბორიგენი მოსახლეობა აქ უძველესი დროიდან მისდევდა მესაქონლეობას, მიწათმოქმედებას, მებაღეობას, მევენახეობას. ანტიკური პერიოდისათვის (ძველი წელთაღრიცხვის მესამე და ახალი წელთაღრიცხვის მეოთხე საუკუნეები) კი საკმაოდ განვითარებული ჩანს ვაჭრობა და ხელოსნობა. მსოფლიოში “ოქრომრავალი კოლხეთი”-ს სახელით ცნობილი გამოფენის ყველა ექსპონატი მოპოვებულია სწორედ იმერეთში, ვანის ანტიკური ნაქალაქარის გათხრების შედეგად.
იმერეთის კანიონები, ტბები, ჩანჩქერები და კურორტები განსაკუთრებით მშვენიერია გაზაფხულსა და ზაფხულში, როცა ბუნება მწვანე საფარით იმოსება. ფერთა მრავალფეროვნებაა შემოდგომით, როცა იმერეთის ფოთლოვანი ტყეები წითელ-ყვითელ ხალიჩას ემსგავსება. ამიტომ, თუ გსურთ იმერეთის ღირსშესანიშნაობების მშვენიერება ბოლომდე შეიგრძნოთ, სწორედ ამ სამ სეზონზე მოინახულეთ იგი.
იმერეთი აღმოსავლეთით ლიხის ქედით, დასავლეთით ცხენისწყლით, ჩრდილოეთით კავკასიონის ქედით და სამხრეთით ფერსათის, ანუ მესხეთის მთებითაა შემოსაზღვრული. იმერეთს აღმოსავლეთიდან ლიხის მთა ქართლისგან გამოჰყოფს. სამხრეთით იმერეთს სამცხე ესაზღვრება, ჩრდილოეთით – რაჭა და ლეჩხუმი, დასავლეთით – სამეგრელო, ხოლო სამხრეთ-დასავლეთით – გურია. იმერეთი ორ ნაწილად – ზემო იმერეთად და ქვემო იმერეთად იყოფა. ქვემო იმერეთი კოლხეთის დაბლობზეა გაშლილი. ის მეტ-ნაკლებად პლატოა, ვაკეა, ხოლო ზემო იმერეთი მთაგორიანი მხარეა.
იმერეთი ძირითადად მდებარეობს ზღვის ნოტიო სუბტროპიკული კლიმატის ოლქში. ქვემო იმერეთში მეტწილად ზამთარშიც და ზაფხულშიც უფრო თბილა, ვიდრე ზემო იმერეთში, სადაც ზაფხული ზომიერად გრილია, ხოლო ზამთარი შედარებით ყინვიანი. მხარის დაბალმთიან და საშუალომთიან რაიონებში ზღვის გავლენა შესუსტებულია, თუმცა დამახასიათებელია ნოტიო კლიმატი. აქ ზამთარი ცივია და ზაფხული შედარებით მშრალი და ცხელი.
იმერეთის ღირსშესანიშნაობები
-
ბაგრატის ტაძარი
ბაგრატის ტაძარს თავისი მხატვრული და ისტორიული მნიშვნელობით განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს ქართულ ხუროთმოძღვრებაში.
-
გელათი
გელათის სამონასტრო კომპლექსი მოიცავს მაცხოვრის ეკლესიას, სხვადასხვა დანიშნულების ნაგებობებსა და გალავანს. აქ დაკრძალულია მისი აღმშენებელი, მეფე დავით IV.
-
მოწამეთას მონასტერი
მოწამეთას მონასტერი მდინარე წყალწითელას ხეობაში VIII საუკუნეში ააგეს. ტაძრიდან ხეობის უმშვენიერესი ხედები იშლება, განსაკუთრებით ლამაზია აქაურობა შემოდგომით.
-
ვანის არქეოლოგიური მუზეუმი
ვანის არქეოლოგიურ მუზეუმში წარმოდგენილია ვანის ნასახლარის ტერიტორიაზე აღმოჩენილი არტეფაქტები, რომლებიც ძვ. წ. VIII ს-დან I ს-ის ჩათვლით პერიოდს მოიცავს.
-
გეგუთის სასახლე
გეგუთის სასახლის ძირითადი ნაწილი XII საუკუნეშია აგებული. იგი ქართველ მეფეთა სანადირო სახლი იყო, სადაც მოწყობილი იყო ბუხარი ნანადირევის მოსამზადებლად.
-
კაცხის სვეტი
კაცხის სვეტი 40 მეტრის სიმაღლის, კლდოვან სვეტს წარმოადგენს, რომლის თავზეც მცირე ზომის სამონასტრო კომპლექსია განლაგებული.
ბუნების ძეგლები
-
ოკაცეს კანიონი
ოკაცეს კანიონის მოსანახულებლად დადიანების ისტორიული ტყე-პარკის ტერიტორიის გავლა მოგიწევთ.
-
მარტვილის კანიონი
მარტვილის კანიონი მდინარე აბაშის ხეობაში მდებარეობს. კანიონის სიგრძე ჯამში 2400 მეტრია.
-
სათაფლია
სათაფლია ცნობილია თავისი კარსტული მღვიმეებითა და 120 მილიონი წლის წინანდელი დინოზავრთა ნაკვალევით.
-
პრომეთეს მღვიმე
პრომეთეს მღვიმეში 17 სხვადასხვა ზომის დარბაზია, რომლებიც მასშტაბით და გაქვავებული ჩამონაღვენთების ფორმით განსხვავდებიან.
-
რიონი
რიონი იმერეთის მთავარი და საქართველოს ყველაზე წყალუხვი მდინარეა. თავის აუზში იგი ულამაზეს ჭალებს, ხეობებსა და ნამდინარევ ტბებს წარმოქმნის.
რა ვნახოთ იმერეთში?
იმერეთი ერთნაირად იზიდავს როგორც ისტორიული და ბუნების ძეგლების მოყვარულებს, ისე ეკო ტურიზმით გატაცებულ და თავგადასავლების მოყვარულ ადამიანებს. მხარის კურორტები გამაჯანსაღებელი და ველნეს ტურიზმით დაინტერესებულ ტურისტებს მთელი წლის განმავლობაში მასპინძლობს.
იმერეთის მონახულება მისი მთავარი ქალაქითა და მშვენებით, ქუთაისით უნდა დაიწყოთ. სწორედ აქ მდებარეობს ქართული ქრისტიანული არქიტექტურის გამორჩეული ძეგლები – გელათის, ბაგრატისა და მოწამეთას ტაძრები.
იმერეთის ბუნების ძეგლებიდან შთამბეჭდავი სანახავია მისი კარსტული მღვიმეები – პრომეთე, სათაფლია და ნავენახევი.
მხარე მდიდარია ულამაზესი ჩანჩქერებითა და ტბებით – ოკაცეს, ხანის და სამცვერას ჩანჩქერები; გაბზარული ტბა, ლომინას, ჯაჯის და ცივი ტბები.
იმერეთის კურორტები ცნობილია უნიკალური მინერალური და სამკურნალო წყლებითა და მთის ჰავით. წყალტუბოს, საირმისა და ნუნისის კურორტები დამსვენებლებს გამაჯანსაღებელი დასვენების გარდა, კომფორტულ ატმოსფეროსა და გასართობ აქტივობებსაც სთავაზობს.
იმერეთის მდინარეები
იმერეთში გვხვდება როგორც დიდი, წყალუხვი მდინარეები, ისე პატარა მთის მდინარეები და მიწისქვეშა, კარსტული წყლები, რომლებიც მღვიმეებს წარმოქმნიან. დიდი მდინარეებიდან აქ ჩამოედინება რიონი და ცხენისწყალი. შედარებით მცირე ზომისაა მდინარე ყვირილა, რიკოთულა, ტყიბულა, ძირულა, ძუსა, ჩხერიმელა და სხვა.
ქუთაისი
ქუთაისი ერთ-ერთი უძველესი ქალაქია მსოფლიოში. ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობებია გელათის, ბაგრატისა და მოწამეთას ტაძრები. აღსანიშნავია მის მახლობლად მდებარე კარსტული მღვიმეები, რომელიც წარუშლელ შთაბეჭდილებას ტოვებს დამთვალიერებელზე.
წყალტუბო
წყალტუბოს სამკურნალო წყლები განსაკუთრებით იზიდავს გამაჯანსაღებელი და ველნეს ტურიზმით დაინტერესებულ ადამიანებს. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე კეთილმოწყობილი სასტუმროა, სადაც სამკურნალო პროცედურების ჩატარებასთან ერთად დასვენებასა და გართობასაც შეძლებთ.
საირმე
საირმე წიწვოვანი და ფოთლოვანი ტყეებით გარშემორტყმული კურორტია სადაც 4 სხვადასხვა შემადგენლობის სამკურნალო წყარო ამოდის. გარდა ამისა, კურორტის ტერიტორიაზე შეგიძლიათ სხვადასხვა გასართობი აქტივობით, ლაშქრობითა და სპორტის სხვადასხვა სახეობით დაკავდეთ.
ნუნისი
ნუნისი ბალნეო-კლიმატური კურორტია, რომლის უნიკალურობასაც განსაზღვრავს სამკურნალო წყლისა და ჰავის შერწყმა. საქვეყნოდ ცნობილი წყლის აბაზანების გარდა, ნუნისი განთქმულია დღემდე ამოუცნობი მისტიური ღირშესანიშნაობებითა და ისტორიული ნაგებობებით.
ჭიათურა
ჭიათურის რაიონში მცირე ზომის ტბებს, ჩანჩქერებსა და ულამაზეს მღვიმეებს აღმოაჩენთ. კულტურული და ისტორიული ძეგლებიდან გამორჩეულია კაცხის სვეტი და მასზე აგებული ტაძარი, რომელიც მნახველთა აღფრთოვანებას იწვევს.
საჩხერე
საჩხერის ტერიტორიაზე არაერთი შუა საუკუნეების პერიოდის ტაძარია შემორჩენილი. ტურისტების საყვარელი სანახაობაა დევის ტბა, რომელიც გარშემორტყმულია ფოთლოვანი ტყით და ულამაზეს სანახაობას ქმნის.
ვანი
ვანი ცნობილია უძველესი ნაქალაქარით, რომელიც უიშვიათეს არქეოლოგიურ ძეგლს წარმოადგენს. აქედან იმერეთის დაბლობების თვალისმომჭრელი ხედი იშლება. აუცილებლად სანახავი ადგილების სიაში მოინიშნეთ გოგირდის გეიზერები და კარსტული მღვიმეები.
ბაღდათი
ბაღდათში ჩასულ ტურისტებს არაერთი საინტერესო ბუნებისა თუ ისტორიული ძეგლის მონახულება შეუძლიათ. პოპულარული ტურისტული ლოკაციებია ხანის ჩანჩქერი, ვულკანური წარმოშობის ქვასვეტები, აჯამეთის აღკვეთილი და ვარციხის წყალსაცავი.
ზესტაფონი
ზესტაფონის ღირსშესანიშნაობებიდან ტურისტების საყვარელი ადგილია სამცვერას ჩანჩქერი. ანტიკური პერიოდიდან შემონახულია შორაპნის ციხე. შუა საუკუნეების ძეგლებიდან - თამარის ხიდი, ტაბაკინის მონასტერი, საქარის ეკლესია და სხვა.
იმერეთის სამეფო
იმერეთის სამეფო XIII საუკუნის მეორე ნახევარში, საქართველოს ფეოდალური მონარქიის პოლიტიკური დაშლის შედეგად წარმოიქმნა. მისი სატახტო ქალაქი ქუთაისი იყო. თავდაპირველად იგი დასავლეთ საქართველოს მთელ ტერიტორიას მოიცავდა; XVI-XVII საუკუნეებში შიდა უთანხმოებებისა და კონფლიქტების გამო მას ოდიშის, გურიის, აფხაზეთისა და სვანეთის სამთავროები გამოეყო. ამის შემდეგ იმერეთის სამეფოს ტერიტორია იმერეთითა და რაჭა-ლეჩხუმით შემოიფარგლებოდა.
იმერეთის სამეფოს ქართლის სამეფოსგან ლიხის ქედი ყოფდა, ხოლო დასავლეთით მისი საზღვარი მდ. ცხენისწყალზე გადიოდა, ჩრდილოეთით კავკასიონის ქედი ესაზღვრება, ხოლო სამხრეთით მესხეთის მთები.
იმერეთის სამეფოს ურთიერთობა ოსმალეთთან 1508 წელს დაიწყო და მთლიანობაში სამ საუკუნეზე მეტხანს გაგრძელდა. იგი ზოგჯერ მეგობრული, დროდადრო კი მტრული იყო. ამ პერიოდში იმერეთის სამეფო ტახტს მეფე ბაგრატ III (1510-1565) მართავდა.
მისი მეფობის პერიოდში, იმერეთისა და ზოგადად საქართველოს მთავარ
პრობლემებს, მმართველთა შორის არსებული უთანხმოება და ტყვეთა ვაჭრობა
წარმოადგენდა.
იმერეთის სამეფოს საშინაო და საგარეო მდგომარეობა შედარებით გაუმჯობესდა სოლომონ I მეფობის დროს. სოლომონ პირველის გარდაცვალების შემდეგ (1784) ცენტრალური ხელისუფლების ძლიერება ისევ შეირყა. დაიწყო იმერეთის ტახტის პრეტენდენტთა შორის ბრძოლა.
1801 წელს ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმების შემდეგ რუსეთის სამხედრო მოხელეებმა დაიწყეს ნიადაგის მომზადება იმერეთის სამეფოს გასაუქმებლად. სოლომონ II დამოუკიდებლობის დაკარგვას ვერ ურიგდებოდა და იგი ბრძოლას განაგრძობდა. ეს ბრძოლა ცნობილია საქართველოს ისტორიაში იმერეთის აჯანყების (1810) სახელწოდებით. 1810 წელს რუსეთმა გააუქმა იმერეთის სამეფო.
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია 1832 წლის თავადაზნაურთა შეთქმულება, რომელიც მიზნად ისახავდა ქართული სახელმწიფოებრიობის აღდგენას. მან ბიძგი მისცა მომდევნო თაობის ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობის გაღვივებას.
იმერეთის სამეფოს გაუქმების შემდეგ შეიქმნა იმერეთის ოლქი, რომელიც 1840 წლამდე არსებობდა.
ხშირად დასმული კითხვები
იმერეთის მუნიციპალიტეტები
იმერეთის მხარეში შედის ქუთაისის, ბაღდათის, ვანის, ზესტაფონის, თერჯოლის, სამტრედიის, საჩხერის, ტყიბულის, წყალტუბოს, ჭიათურის, ხარაგაულისა და ხონის მუნიციპალიტეტები.
