მანავის ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესია საქართველოში, კახეთის მხარეში, საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში მდებარეობს. ეს XVIII საუკუნის არქიტექტურული ძეგლი სოფელ მანავის ჩრდილოეთით, მთის ფერდზე აღმართულია და ძველი ქართული გუმბათოვანი ეკლესიების ერთ-ერთ უკანასკნელ ნიმუშს წარმოადგენს. შენობა გამორჩეულია თავისი არქიტექტურული გადაწყვეტით და ისტორიული მნიშვნელობით.
ისტორია
ეკლესია 1794 წელს დავით გარეჯის ნათლისმცემლის მონასტრის წინამძღვარს, არქიმანდრიტ ეფთიმის აუშენებია, რომელიც აქ 1774-1798 წლებში მოღვაწეობდა. ამის შესახებ მოგვითხრობდა სამშენებლო წარწერა, რომელიც დღეს აღარ არსებობს, თუმცა გამოქვეყნებულია ლ. მელიქსეთ-ბეგის მიერ. 2006 წელს ძეგლს ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორია მიენიჭა, ხოლო 2008 წელს სრული რესტავრაცია ჩაუტარდა.
არქიტექტურა
ეკლესია კუპელჰალეს ტიპის ნაგებობაა, რომლის გეგმა (10,85X6,8 მ.) გრძივ ღერძზე მცირედ წაგრძელებულ სივრცეს წარმოადგენს. აღმოსავლეთით მას ფართო აფსიდი აქვს, რომელიც მთელი ნავის სიგანეს მოიცავს. გუმბათი კედლის შვერილებსა და საკურთხევლის კუთხეებზე გადაყვანილ თაღებს ეყრდნობა. შვერილები გრძივი კედლების ცენტრალურ ადგილასაა ამოყვანილი და დარბაზის სივრცეს ორ თანაბარ მონაკვეთად ჰყოფს. საკურთხევლისწინა არე, სადაც გუმბათია აღმართული, ჩრდილო-სამხრეთით წაგრძელებული მართკუთხედის მოხაზულობისაა.
სამშენებლო მასალა და კონსტრუქცია
ნაგებობაში გამოყენებულია რიყის ქვა, აგური და შირიმი. კედლები ძირითადად რიყის ქვითა და შირიმის სუფთად დამუშავებული ქვითაა ნაწყობი. გუმბათი, კამარები და კარ-სარკმლების თაღები აგურისაა. შიგნითა კედლების წყობაში რიყის ქვისა და აგურის რიგები ენაცვლება ერთმანეთს. XIX საუკუნეში კედლები შიგნიდან და გარედან შეულესავთ და შეუთეთრებიათ. გუმბათის ყელის ქვეშ სპეციალური კონსტრუქციული გადაწყვეტაა გამოყენებული კვადრატის შესაქმნელად.
შესასვლელები და დეკორატიული ელემენტები
ეკლესიას ორი შესასვლელი აქვს - დასავლეთიდან და სამხრეთიდან. ორივე კარი თაღოვანია, სამხრეთისა შეისრული. დასავლეთი ფასადი განსაკუთრებული დეკორით გამოირჩევა, სადაც აგურის პილასტრებით შემოფარგლულ არეში შესასვლელი, ჯვარი და სარკმელია განთავსებული. გუმბათის რვაწახნაგა ყელი მდიდრულადაა მორთული ნახევარსვეტებითა და დეკორატიული თაღებით. აღმოსავლეთ და სამხრეთ ფასადებზე სიბრტყული ჯვრებია გამოსახული, რომლებიც ეპოქისთვის დამახასიათებელ დეკორატიულ ელემენტებს წარმოადგენს.
თანამედროვე მდგომარეობა
2006 წელს საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულმა სააგენტომ ეკლესიას სარეაბილიტაციო სამუშაოები ჩაუტარა. გამაგრდა კედლები და სახურავი, აღდგა დაზიანებული არქიტექტურული ელემენტები, კამარები გამაგრდა სპეციალური მჭიმებით და მთლიანად აღდგა გუმბათქვეშა კონსტრუქცია. დღეს ეკლესია აქტიურად ფუნქციონირებს და მნიშვნელოვან საეკლესიო ძეგლს წარმოადგენს.
